اراضی حاصلخیز افریقا؛ کشت فراسرزمینی، کانون مودت برادرانه

دومین اجلاس بین‌المللی ایران و آفریقا که از ۷ اردیبهشت با حضور رئیس جمهور و نمایندگانی در سطح مقامات عالی کشورهای آفریقایی از جمله وزرای اقتصادی بیش از ۳۰ کشور آفریقایی در مرکز همایش‌های سران آغاز شد، تا عصر فردا در تهران ادامه دارد.

رئیس‌جمهور در مراسم افتتاحیه این اجلاس با بیان این که زمینه‌های همکاری خوبی میان ایران و کشورهای آفریقایی وجود دارد، اظهار امیدواری کرد؛ این نشست منشاء تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های سازنده و موثری برای ارتقای اقتصاد مکمل و اثربخش میان ایران و کشورهای آفریقایی و منشاء پیشرفت اقتصادی بیش از پیش برای دو طرف باشد.

اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا را باید نماد اراده طرفین برای گسترش روابط فرهنگی و اقتصادی دانست تا با شناخت ظرفیت‌های متقابل و تلاش برای رفع موانع، گام‌های اساسی برای تحقق اهداف مشترک ایران و آفریقا برداشته شود.

نکته مهم دیگر حضور بیش از ۲۰۰ بازرگان برجسته از کشورهای آفریقایی در این نشست است که نشان می‌دهد این نشست از حالت تشریفات وزارت خارجه مرسوم کشورها خارج شده و با توجه به موفقیت علمی ایران در بخش کنترل بیماری جهانی کرونا و تولید واکسن اختصاصی، تولید انواع واکسن‌های پزشکی و دامپزشکی و حتی صادرات آن، جامعه سیاسی، علمی و تجاری آفریقا متوجه اهمیت جایگاه علمی و فناوری ایران در عرصه جهانی شده است.

قاره آفریقا با بیش از یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت و دارا بودن منابع غنی، دهه‌های متوالی مورد ظلم و اجحاف کشورهای غربی قرار گرفته است. اکنون جامعه علمی و روشنفکری قاره آفریقا درصدد حذف این وابستگی توسعه‌ای از جامعه غربی است که اوج آن را در ماه‌های اخیر می‌توان به جانبداری از مردم فلسطین و غزه و حتی شکایت آفریقای جنوبی به نمایندگی از کشورهای این قاره کهن از رژیم صهیونیستی در دادگاه لاهه برشمرد .

پس همان‌گونه که اولویت کشورهای افریقایی برای تقویت مبادلات اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران در بستر فرهنگی شکل گرفت؛ این نگاه در مقامات جمهوری اسلامی در ۴ دهه گذشته بر پایه اصول فرهنگی مبارزه با امپریالیزم و اصول مسلم انسانی و حقوق محرومان و مستضعفان وجود داشته که سبب هم‌صدایی در سایر بخش‌های سیاسی و اقتصادی شده است.

چنین نقطه مشترک اجلاس بین‌المللی ایران و افریقا می‌تواند مبدا تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان برای توسعه اقتصادی بیش از پیش برای دو طرف بر اساس اصول فرهنگی و اقتصادی  برادرانه و توافق برد – برد قرار گیرد.

گام دوم شناخت ظرفیت‌های متقابل است که اقدام ایران برای برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های خود در کنار اجلاس، قدم مهمی برای معرفی این ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها به کشورهای آفریقایی است.

خوشبختانه ایران در سال ۱۴۰۲ به ۵۰ کشور افریقایی صادرات داشته که غنا با خرید ۱۷۳.۵ میلیون دلار، آفریقای جنوبی با ۱۴۵ میلیون دلار، تانزانیا با ۹۲.۸ میلیون دلار، کنیا با ۴۸.۷ میلیون دلار، نیجریه با ۴۸ میلیون دلار، موزامبیک با ۴۷.۱ میلیون دلار و سومالی با ۳۳.۳ میلیون دلار هفت مقصد نخست صادرات کالا‌های ایرانی به صورت مستقیم به این قاره بودند.

از این میان حدود ۳۵ میلیون دلار سهم محصولات غذایی و کشاورزی است که به ۳۳ کشور آفریقایی به‌صورت مستقیم صادر شده و نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۳۴ درصدی در وزن و ۱۸ درصدی در ارزش همراه بوده است.

از مجموع  کالای کشاورزی و غذایی صادر شده، ۴۱۵۰ تن به ارزش ۵.۵ میلیون دلار محصول دامی، شیلاتی و کشاورزی بوده و مابقی محصولات آماده و صنعتی غذایی بودند که عمده صادرات مستقیم کشورمان به آفریقا را شامل می‌شد.

 در کالاهای صادر شده خمیرهای خوراکی با ۱۲.۸ میلیون دلار، انواع رب گوجه فرنگی با ۳.۷ میلیون دلار، انواع کشمش با ۳.۴ میلیون دلار، انواع بیسکوییت و ویفر با ۳.۲ میلیون دلار، مخمرها با ۱.۱ میلیون دلار، کنسرو ماهی با ۶۰۹ هزار دلار، پسته با ۵۹۳ هزار دلار، نان‌های صنعتی با ۵۵۶ هزار دلار، پیاز تازه با ۳۶۴ هزار دلار و  سیب تازه با ۳۵۳ هزار دلار، ۱۰ قلم اول کالاهای صادراتی در گروه کالایی مواد غذایی و کشاورزی به قاره آفریقا در این مدت بودند.

آب میوه، انواع شکلات، انواع شیرینی، لبنیات، خرما، زعفران، کیوی، ماهی، شیره و عصاره گیاهان، عسل، آب معدنی، فرآورده‌های غذایی از گوشت، پرنده‌های زینتی، مکمل غذایی، زردآلو، بکینگ پودر، کچاب گوجه، سیب‌زمینی آماده، چاشنی غذایی، کرفس، میوه خشک، ژل کیک، خاویار، لوبیا، سوسیس و کالباس به ترتیب در رتبه‌های بعدی صادرات ایران به صورت مستقیم به کشورهای آفریقایی هستند.

علاوه بر این بازار گسترده، در بسیاری از کشورهای آفریقایی خاک حاصلخیز و آب فراوان وجود دارد؛ اما این قاره به دلیل ضعف کشاورزی صنعتی، هنوز یکی از بزرگترین واردکنندگان مواد غذایی است که می‌تواند به دلیل اقلیم متفاوت، بازار مناسبی برای سرمایه‌گذاری کشت فراسرزمینی محصولات کشاورزی ایرانی در ۸۷۰ میلیون هکتار اراضی حاصلخیز و بکر این قاره باشد، اراضی مستعدی که فرصت کشت ۲ تا ۳ مرتبه در سال را هم دارند.

البته هنوز عدم شناخت ظرفیت‌ها در بین بازرگانان ایرانی و آفریقایی، نبود یا کمبود حمل و نقل ارزان، مستمر و فراگیر و موانع جابه‌جایی مستقیم ارز و پول، از موانع توسعه تجارت یا تجارت مستقیم بین ایران و قاره آفریقا است در حالی که اکنون بخش مهمی از درآمد صادراتی محصولات کشاورزی و صنعتی ایران به آفریقا، سهم کشورهای واسطه‌گری همانند امارات و ترکیه می‌شود که امیدواریم برگزاری اجلاس بین‌المللی ایران و آفریقا، ضعف‌های موجود را برطرف سازد.