خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا): سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در راستای کاهش تصدی‌گری‌های دولتی، تجاری‌سازی تحقیقات کشاورزی را به بخش خصوصی سپرد تا بتواند علاوه بر امکان تحقیق بیشتر، با فروش دانش فنی بخشی از اعتبارات لازم تحقیقاتی را فراهم کند؛ حال باید دید واگذاری مؤسسه‌های تحقیقاتی تمام و کمال به بخش خصوصی نیز امکان‌پذیر خواهد بود یا دولت به واگذاری یافته‌های تحقیقاتی بسنده خواهد کرد.
بازار واگذاری دستاوردهای تحقیقاتی کشاورزی به بخش خصوصی داغ است و به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در شرایط سخت تحریم، چراغ تحقیقات روشن‌تر از قبل می‌درخشد و نه‌تنها ذره‌ای حرکت کند نشده، بلکه پرشتاب‌تر هم ادامه داشته است.
طی سال گذشته دانش فنی دستاوردهای متعدد کشاورزی به بخش خصوصی واگذار شده است که سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی هدف اصلی از رونمایی دستاوردهای سازمان را واگذاری آنها به بخش خصوصی اعلام کرده است.
توجه به بخش خصوصی و واگذاری فعالیت‌های تحقیقاتی به آنها، استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور از رویکردهای جدید سازمان تات است.
سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در راستای کاهش تصدی‌گری‌های دولتی، تجاری‌سازی تحقیقات کشاورزی را به بخش خصوصی سپرد تا علاوه بر آنکه دولت امکان بررسی و تحقیق بر سایر مسائل را داشته باشد، بتواند با فروش دانش فنی بخشی از اعتبارات تحقیقات را تأمین کند و با ترویج یافته‌های تحقیقاتی و جذب مشتری قادر به اعتبارسنجی شود. در ادامه این رویکرد، گفته‌ها حاکی از آن است که سازمان تصمیم بر واگذاری مؤسسه‌های تحقیقاتی گرفته است که باید دید این تصمیم چه زمانی به مرحله اجرا درخواهد آمد و آیا واگذاری تمام و کامل مؤسسه به بخش خصوصی به میزان خصوصی‌سازی یافته‌های تحقیقاتی موفقیت‌آمیز خواهد بود یا خیر؟
بر همین اساس، برای روشن شدن این موضوع و دستیابی به درستی این خبر، خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) با تعدادی از صاحب‌نظران، رؤسای سازمان‌های تحقیقاتی و مدیران سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به گفتگو پرداخته است.
خصوصی‌سازی، تنها به معنای برون‌سپاری وظایف و اختیارات است
مدیرکل دفتر فناوری، تجاری‌سازی و انتقال یافته‌های تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی درباره خصوصی‌سازی‌های صورت‌گرفته در سازمان گفت: هدف از خصوصی‌سازی ارتقاء مشارکت با بخش خصوصی و واگذاری تولیدات است و به هیچ‌وجه امکانات و دارایی‌های سازمان منتقل نمی‌شود.
مجید ولدان افزود: خصوصی‌سازی به معنای برون‌سپاری وظایف و اختیارات است و سعی شده است با کاهش فعالیت‌های سازمان باقی وظایف به نحو احسن انجام گیرد و موجبات افزایش عملکرد فراهم شود.
وی خاطرنشان کرد: سازمان با برون‌سپاری وظایف و اختیارات خود سعی بر این دارد از تصدی‌گری دور شود و به تولی‌گری بپردازد.
ولدان با بیان اینکه در هیچ جای دنیا بر خلاف کشور ما تحقیقات کشاورزی وابسته به دولت نیست، ادامه داد: با واگذاری یافته‌های تحقیقاتی علاوه بر رضایت بخش خصوصی، بار بسیار سنگینی از دوش سازمان برداشته خواهد شد.
وی تصریح کرد: در واگذاری یافته‌های تحقیقاتی و خصوصی‌سازی، وظایف و اختیاراتی مانند تولیدات، تحقیقات، نظارت و صدور گواهی‌ها است که واگذار می‌شود، به هیچ عنوان قصد واگذاری امکانات و متعلقات سازمان را نداریم و بهتر است برای رفع شبهه، واژه “برون‌سپاری وظایف و اختیارات” را جایگزین واژه “خصوصی‌سازی” کنیم.
واگذاری وظایف مؤسسه‌های تحقیقات دولتی با تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان خصوصی
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و پایش امور پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه یکی از سیاست‌های سازمان تحقیقات ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان توسط اعضای هیئت علمی است، اظهار داشت: این امر به‌منظور واگذاری تصدی‌گری‌ها که در حال حاضر توسط این سازمان انجام می‌شود به شرکت‌های مذکور است.
داریوش فتح‌الله طالقانی یادآور شد: با توسعه فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، یافته‌های تحقیقاتی به‌طور مؤثرتر و در زمان کوتاه‌تری در اختیار جامعه قرار می‌گیرد، همچنین فعالیت این شرکت‌ها باعث تولید ثروت و ارتقاء سطح اقتصادی خواهد شد.
وی تأکید کرد: از نظر فنی نیز فعالیت این شرکت‌ها به‌طور خصوصی باعث رفع بسیاری از نیازهای جامعه در داخل کشور می‌شود و وابستگی به کشورهای خارجی را کاهش خواهد داد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و پایش امور پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با اعلام اینکه به همین منظور سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی فعالیت‌های جدیدی را برای تأسیس این شرکت‌ها توسط اعضای هیئت علمی مؤسسه‌های تابعه خود آغاز کرده است، افزود: بروز فعالیت این شرکت‌ها در سال‌های آینده نمود پیدا خواهد کرد.
فتح‌الله طالقانی خاطرنشان کرد: یک نمونه از شرکت‌های مذکور که اخیراً فعالیت خود را آغاز کرده است، شرکت دانش‌بنیان توسعه گیاهان قندی است که با آغاز به کار آن، بسیاری از فعالیت‌های تولیدی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند به این شرکت واگذار شده است.
وی اظهار امیدواری کرد که با توسعه فعالیت‌های این شرکت نه‌تنها سهم بیشتری از بازار داخلی به بذر چغندرقند داخلی اختصاص یابد، بلکه ورود بذر اصلاح‌شده ایرانی به بازار کشورهای منطقه نیز با سرعت بیشتری انجام خواهد شد، بدین‌ترتیب ایجاد این شرکت و شرکت‌های مشابه در حوزه تحقیقات کشاورزی، باعث واگذاری بخشی از وظایف مؤسسه‌های تحقیقات دولتی به بخش خصوصی خواهد بود.
ارتقای دانش کشور با خصوصی‌سازی مؤسسه‌های تحقیقاتی
رئیس مؤسسه تحقیقات پسته که به‌تازگی به این سمت منصوب شده است، در این باره به ایانا گفت: برای جلب اعتماد بخش خصوصی باید بتوان خدمات پژوهشی مؤثرتر و کارآمدتری ارائه کرد.
امان‌الله جوانشاه تصریح کرد: با مشارکت بخش خصوصی می‌توان وابستگی مؤسسه‌ها به اعتبارات دولتی را کاهش داد.
وی تنها راه نجات کشاورزی را خصوصی‌سازی تحقیقات اعلام کرد و ادامه داد: با تشکیل هیئت امنا در مؤسسه‌ها و انجام تحقیقات بر اساس نیازهای بخش خصوصی، می‌توانیم درآمدزایی داشته باشیم و اعتبارات دولتی تنها کمکی جهت ارتقاء تحقیقات باشند.
جوانشاه اظهار امیدواری کرد که با عملیاتی شدن خصوصی‌سازی مؤسسه‌ها، شاهد ارتقاء سطح تحقیقات و در نتیجه آن ارتقاء بخش کشاورزی باشیم.
خصوصی‌سازی مؤسسه‌های تحقیقاتی دور از ذهن است
رئیس مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی با بیان اینکه خصوصی‌سازی تحقیقات به معنی توقف فعالیت مجموعه‌ها نیست، اظهار داشت: با فعال شدن بخش خصوصی و ورود به برنامه‌های پژوهشی بی‌شک شاهد پیشرفت چشمگیری در سطح علوم باغبانی و کشاورزی کشور خواهیم بود.
داراب حسنی یادآور شد: متأسفانه تاکنون از تمامی پتانسیل بخش خصوصی استفاده نشده است و در این زمینه در مراحل ابتدایی هستیم.
وی با اعلام اینکه مشارکت بخش خصوصی و ورود آورده‌های این بخش به تحقیقات، شاهد تأمین اعتبارات خواهیم بود، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تحقیقات را برای دو طرف سودمند دانست.
حسنی واگذاری کامل مؤسسه‌های تحقیقاتی به بخش خصوصی را امری دور از ذهن دانست و تأکید کرد: انتقال دانش فنی و یافته‌های تحقیقاتی به بخش خصوصی رویکرد بسیار ویژه و مثبتی بود که در سال گذشته رخ داد، اما واگذاری مؤسسه‌های تحقیقاتی به بخش خصوصی و خروج بخش دولتی به‌طور کامل منطقی به‌نظر نمی‌رسد.
واگذاری مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند به بخش خصوصی تحقق می‌یابد
رئیس مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند واگذاری مؤسسه‌های تحقیقاتی به بخش خصوصی را امری مثبت دانست و از واگذاری این مؤسسه در آینده‌ای نه‌چندان دور به بخش خصوصی خبر داد.
سیدباقر محمودی گفت: تاکنون سه جلسه در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی درباره نحوه واگذاری مؤسسه به بخش خصوصی و ارتباط آن با بخش دولتی برگزار شده که کلیات آن نیز پذیرفته شده است.
وی افزود: قرار بر این است که در ابتدا واگذاری به‌صورت مشارکتی صورت گیرد و بخش دولتی و خصوصی در کنار یکدیگر به فعالیت پرداخته، در ادامه نیز احتمال آن می‌رود که فرآیند واگذاری به‌صورت اجاره به شرط تملیک پیش رود که در نهایت منجر به واگذاری کامل مؤسسه به بخش خصوصی خواهد شد.
محمودی واگذاری مؤسسه به بخش خصوصی را مثبت ارزیابی کرد و با تأکید بر اینکه در صورت تحقق این موضوع، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند نخستین مؤسسه تحقیقاتی خواهد بود که تماماً به بخش خصوصی واگذار می‌شود، اظهار امیدواری کرد که این واگذاری طی دو سال آینده تحقق یابد.
خصوصی‌سازی تنها به معنی واگذاری تصدی‌گری است
رئیس مؤسسه تحقیقات پنبه کشور درباره خصوصی‌سازی مؤسسه‌های تحقیقاتی کشاورزی کشور اظهار داشت: اجرای این طرح برای تمامی مؤسسه‌ها امکان‌پذیر نیست و حاکمیت نمی‌تواند تمامی وظایف خود را به بخش خصوصی واگذار کند.
قربانعلی روشنی خاطرنشان کرد: مؤسسه تحقیقات پنبه کشور نخستین مؤسسه‌ای است که طی یک سال گذشته ۱۰۰ درصد ارقام تجاری موجود تولیدشده خود را به بخش خصوصی واگذار کرده است.
وی با بیان اینکه حاکمیت وظایفی دارد که نباید و نمی‌تواند تمامی آن را به بخش خصوصی واگذار کند، ادامه داد: مشارکت بخش خصوصی و واگذاری ارقام تجاری و یافته‌های تحقیقاتی، کمک شایانی به مؤسسه‌ها و افزایش تحقیقات و فعالیتشان داشته و به‌نظر می‌رسد ادامه روند به همین شکل مناسب باشد و نمی‌توان انتظار داشت مؤسسه‌ها به بخش خصوصی واگذار شوند.
روشنی تصریح کرد: خصوصی‌سازی تنها به معنی واگذاری تصدی‌گری بوده و حاکمیت ملزم به انجام وظایف خود است
گفتنی است، پس از انتقادات واردشده به سیستم ترویج دولتی کشاورزی، اصلاحاتی در نحوه خدمات‌رسانی صورت گرفت و به‌دنبال آن خصوصی‌سازی آغاز شد و امروز شاهد آن هستیم که این موضوع از مهم‌ترین راهبردهای کارآمد در رسیدن به اهداف است.
خصوصی‌سازی در راستای دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است و تاکنون بازخوردهای بسیار مثبتی نیز داشته است، اما باید دید با توجه به گفته صاحب‌نظران این بخش، خصوصی‌سازی تا کجا پیش خواهد رفت و آیا واگذاری مؤسسه‌ها نیز مثبت تلقی خواهد شد یا سازمان به واگذاری یافته‌های تحقیقاتی خود که به‌نظر منطقی‌تر می‌رسد، بسنده خواهد کرد.